Portakal suyundan çinko pastillere, tavuk çorbasından sarımsağa soğuk algınlığı için birçok ilaç önerisi duymuşuzdur. Peki bunlar gerçekten işe yarıyor mu?
Virüsler vücudumuza girdiğinde iki savunma mekanizmasıyla karşılaşır.
Doğuştan gelen bağışıklık sistemi işgalci virüsleri dışarı atmaya uğraşır.
Edinilmiş bağışıklık ise vücudun karşılaştığı belli patojenleri hedef alır ve tekrar karşılaşma halinde hazırlıklı olmak üzere hatırlayıcı hücreler oluşturur.
Suçiçeği gibi bazı çocukluk hastalıklarıyla sadece bir kez karşılaşmanın nedeni budur.
Soğuk algınlığına neden olan virüs ise bir insandan diğerine geçerken sürekli değişir.
Hatırlayıcı hücreler bu nedenle onları tanıyamaz ve bazen aynı mevsimde bile defalarca soğuk algınlığına yakalanabiliriz.
Bağışıklık sistemi herhangi bir vitamin veya mineral eksikliği olduğunda aksar.
Bu nedenle, zaten iyi bir beslenme düzenimiz varsa, soğuk algınlığına karşı bağışıklık sistemini güçlendirecek takviye gıda ve vitaminlerin pek katkısı olmayacaktır.
Ama herhangi bir vitamin, çinko veya demir eksikliğinde takviye gıda veya vitaminlerin yararı olur.
Peki, genel kullanım açısından takviyeler çözüm mü?
Getty Images
Sarımsak
Bir araştırmada sarımsağın soğuk algınlığına karşı koruyucu etkisi olabileceği görüldü.
Deneyde 146 sağlıklı yetişkin incelendi.
Kışın 12 hafta boyunca katılımcıların yarısına plasebo (etkisiz bir ilacın telkine dayalı bir etki ortaya çıkarma hali) kapsül, yarısına ise kapsül şeklinde sarımsak takviyesi verildi.
İlk grupta 65 soğuk algınlığı vakası ortaya çıktı ve 366 günün hastalıkla geçti.
Sarımsak takviyesi alan grupta 24 soğuk algınlığı vakası tespit edildi ve 111 gün hastalıkla geçti.
C Vitamini
Soğuk algınlığına karşı çoğu insanın başvurduğu takviyelerden biri de C vitamini.
Bazı araştırmalarda C vitamininin yararlı olabileceği görüldü, ama sanıldığı kadar değil.
Bu konuda yapılan 29 araştırmayı değerlendiren bir çalışmada, C vitamini takviyesinin soğuk algınlığı riskini azaltmadığı görüldü.
Ancak hastalık süresini çocuklarda yüzde 14, yetişkinlerde ise yüzde 8 oranında kısalttığı tespit edildi.
C vitamini içerdiği düşüncesiyle soğuk algınlığı için tavsiye edilen portakal suyu ise pek işe yaramıyor.
Zira bir bardak portakal suyunun içerdiği C vitamini, takviye haplardan çok daha düşük.
Çinko
Bir araştırmada, günlük emilen çinko pastillerinin burun tıkanması ve akması süresini üçte bir, hapşırmayı yüzde 22, öksürmeyi ise yaklaşık yüzde 50 oranında azalttığı görüldü.
Semptomların başladığı günden itibaren günlük alınan çinko pastillerinin soğuk algınlığı tedavisinde etkili olduğu sonucuna varıldı.
Uzmanlar vitamin ve minerallerin takviye haplardan ziyade besinler yoluyla alınmasını tavsiye ediyor.
Ancak C vitamini gibi bazı türleri yüksek dozda almak için takviye haplar daha etkili oluyor.
Çinko açısından da aynı şey geçerli.
Yavaş emilen türden çinko pastiller, çinko bakımından zengin besin ve haplardan daha etkili.
Ancak araştırma öncesinde katılımcıların C vitamini veya çinko düzeyleri ölçülmediği için, kaydedilen olumlu etkinin takviyeden ziyade vücuttaki bu eksikliğin giderilmesinden kaynaklanabileceği belirtiliyor.
Plasebo etkisi
Tavuk çorbası veya portakal suyu gibi halk arasında soğuk algınlığı tedavisinde başvurulan yöntemlerin işe yaraması plasebo etkisine de bağlı olabilir.
Plasebo kapsüllerin ağrıdan rahatsız bağırsak sendromuna kadar birçok hastalıkta belirtileri hafiflettiği biliniyor.
Ancak bunun neden kaynaklandığı net değil.
Ekinezya gibi bitkisel ilaçların soğuk algınlığına iyi geldiğine inananlarda hastalık süresinin biraz kısaldığı, inanmayanlarda veya habersiz olarak ekinezya verilen kişilerde ise herhangi bir etkisinin olmadığı görüldü.
Süt açısından da aynı şey söz konusu.
Soğuk algınlığı sırasında içilen sütün balgam yaptığına inananlar süt içtikten sonra bu etkiyi hissettiklerini söylüyor.
Oysa araştırmalar bunun doğru olmadığına işaret ediyor.
