EMEKLİ OLMAK MI ÇALIŞMAYA DEVAM ETMEK Mİ AVANTAJLI?
Toplam 6471 prim günü ile EYT’den emeklilik hakkını kazandım. Sistemde emekli aylığım 32.000 TL görünüyor. Emekli olduktan sonra aynı iş yerinde tazminat hakkım saklı kalmak suretiyle 55 yaşına kadar çalışma hakkım var. Şu an yaşım 45 ve iş yerinden aldığım maaş ortalama 55.000 TL civarında. Emekli olmayıp prim yatırmaya devam edip emekli maaşını yükseltmek mi mantıklı yoksa emekli olup yatan maaşa hiç dokunmadan birikim yapmak mı? (Özgür B.)
Bu sorunun cevabı herkes için farklıdır. Ancak, basit matematik hesabı yaparak hangisinin avantajlı olduğunu yaklaşık olarak tespit etmek mümkündür.
Emekli olmaya hak kazandığınız halde emekli aylığı bağlatmadığınız takdirde her ay emekli aylığı tutarında gelirden mahrum kalırsınız. Buna karşılık, çalışmaya devam ettiğiniz her yıl brüt ücretinizin yaklaşık yüzde 2’si oranında emekli aylığında artış sağlarsınız.
Aslında prim gününüz asgari sınırın çok üzerinde sayılmaz. Ancak, çalışırken aldığınız ücrete göre hak kazanmış olduğunuz emekli aylığı hatırı sayılır düzeyde. Emekli aylığınızın ve çalışırken aldığınız ücretin sabit kaldığını varsayalım. On yıl boyunca emekli aylığı almazsanız 32.000 TL X 120 ay = 3.840.000 TL’den vazgeçmiş olursunuz.
Buna karşılık, emekli aylığınız her yıl 1.600 TL olmak üzere on yılın sonunda 16.000 TL artar. Hayatınızın kalan kısmında ayda 16.000 TL daha fazla aylık alırsınız. Emekli aylığında sağlayacağınız 16.000 TL’lik artışla on yıl geç emekli olmakla uğradığınız 3.840.000 TL tutarındaki kaybı 240 ayda, yani yirmi yılda telafi edeceksiniz. Bu durumda, 65 yaşından sonra kara geçmiş olacaksınız.
Diğer yandan, aldığınız emekli aylığını her ay bireysel emeklilik sistemine (BES) yatırıp uygun fonlara yatırarak nemalandırırsanız, yatırdığınız paranın asgari ücrete kadar kısmı için yüzde 30 oranında da devlet katkısından faydalanırsınız. 2024 yılı için alınabilecek toplam devlet katkısı tutarı yıllık 72.000 TL’dir. BES’e yatırdığınızda on yılın sonunda 56 yaşını doldurduğunuzda kayda değer birikim sağlamış olursunuz.
FAZLA ÇALIŞMA ÜCRETİ ÖDENMEZSE HAKLI FESİH YAPIBALİR Mİ?
Bir fabrikada ara yönetici pozisyonunda çalışıyorum. İşim gereği hafta sonu, hafta içi demeden fazla mesai yaptığım oluyor. Bunların yanında her akşam telefon görüşmeleri, Whatsapp yazışmaları üzerinden fabrikaya destek oluyorum. Yönetici olduğum için şirket fazla mesai ücretini vermiyor. Artık çok yorulduğum için, şirketten ayrılmak istiyorum. Şirkette yapmış olduğum fazla mesai ve evden çalışmaları kanıtlayabilir durumdayım. Bu fazla mesai çalışmalarımın ücretlerini almadığım için tazminatımı talep ederek istifa edebilir miyim? (İsmi saklı)
Kıdem tazminatının hangi durumlarda ödenebileceği 1475 Sayılı eski İş Kanunu’nda düzenlenmektedir. Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirmedi iseniz kendi isteğinizle işten ayrıldığınızda normalde kıdem tazminatı talep edemezsiniz.
Bulunduğunuz işyerinde size görev ve talimat verme yetkisi olan daha üst bir yönetici ya da şirket ortağı varsa, ödenmeyen fazla çalışma ücretlerini talep etme hakkınız bulunuyor. Önce işverenden yazılı olarak ödenmeyen fazla çalışma ücretini talep edin. İşveren ödemeye yanaşmazsa, ödenmemesini gerekçe göstererek iş akdini haklı fesih yapabilirsiniz.
Benim tavsiyem, kıdem tazminatı hakkınızı yakmamak için bu konuda en başından itibaren hukuki yardım alarak hareket etmenizdir.
SON BİR YILI MEMURİYET DIŞINDA ÇALIŞANIN HAK KAYBI OLUR MU?
1995 yılında 19 gün sigortalılık sürem var. Devlet memurluğuna 09.08.2000 tarihinde başladım. Normal olarak temmuz 2025 tarihinde 9000 günümü tamamlayarak emekli olabiliyorum. Ekim 2024’te istifa edip kalan 9 ayımı özel sektörde çalışarak tamamlamak istiyorum. Bundan dolayı herhangi bir hak kaybına uğrar mıyım? Emekli ikramiyesi farkı olur mu? Emekli maaşımda bir fark olur mu? 2025 Ağustos ayını beklersem daha mı iyi olur? (M.T.)
Memurluktan ayrıldıktan sonra başka statüdeki çalışmalarınız 3,5 yılı aşmadığı sürece Emekli Sandığı’ndan emekli olursunuz. Bu açıdan bir hak kaybına uğramazsınız.
5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu uyarınca, birden fazla statüde çalıştıktan sonra hizmet birleştirmesi suretiyle emekli olanlara, İş Kanunu’nda belirtilen kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak memuriyeti sona ermiş olması şartıyla emekli ikramiyesi ödenir. Sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 tarihinden önce başlamış bulunduğunuz için 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günü koşulunu yerine getirdiğiniz için memurlukta geçen süreler için gelecek yıl emekli olduğunuzda ikramiye alabilirsiniz. Emekli ikramiyesi her tam yıla karşılık ödenir. Bundan dolayı emekli ikramiyesini 24 yıl üzerinden alırsınız.
Emekli aylığınız, memuriyetten ayrıldığınız tarihteki emeklilik keseneğine esas aylık tutarı üzerinden ve emekli olacağınız tarihteki katsayılar dikkate alınarak bağlanır.
Çok acil bir sebebiniz yoksa 2025 Ağustos ayını beklemeniz daha avantajlı olur.
EMEKLİ AYLIĞINA HANGİ TARİHTE HAK KAZANILIR?
03.06.2024 tarihinde e-Devlet üzerinden emeklilik başvurumu yaptım. Bendeki bilgi, başvuru yapılan tarih itibariyle bütün emeklilik haklarının başladığı yönünde idi. Bu bağlamda haziran ayındaki 27 gün için maaş ve yine aynı ay içinde olan kurban bayramı sebebi ile de bayram ikramiyesi alacağımı düşündüm. Temmuz maaşım hesabıma yattı ama haziran maaşı ile bayram ikramiyesi yatmadı. Bu işlemde bir yanlışlık var mıdır? (Cengiz G.)
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca SSK ve BAĞ-KUR kapsamında yaşlılık aylığına hak kazananlara, yazılı başvuru tarihinden sonraki ay başından itibaren aylık bağlanır. Haziran ayının 1’inde de başvursanız 30’unda da başvursanız emekli aylığınız 1 Temmuz’dan geçerli bağlanacaktı. Emeklilere bayram ikramiyesi ise bayramın olduğu ayda aylık alma hakkı bulunan kişilere ödenir. Bayram temmuz ayında olsaydı ikramiye alırdınız. Yapılan işlemde herhangi bir yanlışlık bulunmuyor.
EVLENDİĞİ İÇİN İŞTEN AYRILANLARA İŞSİZLİK ÖDENEĞİ VERİLİR Mİ?
İşyerimden 13 kodu ile fakat arabulucuda anlaşarak istifa ettim. İŞKUR’a arabulucu tutanağıyla başvurduğum zaman işsizlik maaşı alabilir miyim? (Mevlüde Ç.)
İşsizlik ödeneği alabilmek için işçinin kendi kasıt ve kusuru dışında işini kaybetmesi gerekir. Siz evlendiğiniz için kendi isteğinizle işten ayrılmış olduğunuzdan işsizlik ödeneği alma hakkınız bulunmamaktadır.
