EMEKLİ AYLIĞI DÜŞÜK OLANLAR DA AYLIKTAKİ DÜŞÜŞTEN ETKİLENECEK Mİ?
Usta öğretici olarak 4a (SSK) kapsamında çalışmaktayım. EYT’li olarak emekli olabiliyorum. Sistemde emekli aylığım 11.800 TL görünüyor. 2024 yılında emekli olanlar ile 2025 yılında emekli olanlar arasındaki fark benim gibi emekli aylığı düşük olanları da kapsıyor mu? (İlkay E.)
Emeklilik dilekçesini 2025 ve daha sonraki yıllarda verecek kişilerin aylıklarında ocak ayında yaşanacak düşüş çalışanların en önemli gündem maddesi haline geldi. Öncelikle konuyu özetleyelim.
Ocak ve haziran aylarında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıklarına yüzde 86,16 oranında zam yapılmasına karşın 2024 yıl sonu enflasyonunun yüzde 40’lı seviyelere düşecek olması nedeniyle çalışmaya devam etmekte olanların e-Devlet’te görünen emekli aylıkları ocak ayında düşecek. Orta Vadeli Program’daki (OVP) enflasyon ve büyüme hedefleri gerçekleşirse, şu an sistemde görünen emekli aylıkları ile ocak ayında görünecek aylıklar arasındaki fark yüzde 32 olacak. Emekliliğe hak kazanmış olanlar emeklilik dilekçesini 2024 yılında verirlerse bu düşüşten etkilenmeyecekler.
Ancak, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ortaya çıkacak farkın giderilmesi için ağustos ayından beri çalışma yürütüyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Cumhurbaşkanı Yardımcılığı bürokratlarının da katıldığı çalışmanın bu ay içinde tamamlanması bekleniyor.
Çalışmalarda ön plana çıkan görüş, emekliliğe hak kazanmış kişilerin bu yıl yerine sonraki yıllarda emekli olması halinde aylıklarında ortaya çıkacak düşüşten etkilenmelerini önlemek olarak görünüyor. Böyle bir çözümün devlete yük getirmeyeceği görüşü savunuluyor.
Ancak, emekli aylığındaki düşüş sadece emekliliğe hak kazanmış kişiler ile sınırlı değil. Henüz emekliliğe hak kazanmamış milyonlarca kişinin e-Devlet’te görünen aylığı da ocak ayında yeniden hesaplandığında düşecek. Prim gününü 3600’e tamamlamış olan herkes yıllardan beri e-Devlet’e girerek ne kadar emekli aylığına hak kazandıklarını her ay takip ediyorlar. Sisteme bugün girdiğinde emekli aylığının 35.000 lira olduğunu gören bir kişi ocak ayında emekli aylığının 26.500 liraya düştüğünü görecek. Böylesine bir düşüşü vatandaşa izah etmek kolay olmayacak.
Gelelim sizin sorunuza. Emekli aylığında ortaya çıkacak yüzde 32 oranındaki fark herkes için geçerli. Emekli aylığı düşük olan kişiler de bu düşüşten etkilenecekler. Sizin sistemde şu an 11.800 TL olarak görünen emekli aylığınız da 9 bin liranın altına düşecek.
“Nasıl olsa emekli aylığı 12.500 TL’den daha az olamıyor. Kök aylığım 9 bin liranın altına düşse de yine 12.500 TL aylık alacağım” diyebilirsiniz.
Emekli aylığında 12.500 TL’lik alt sınır uygulaması geçicidir. Esas olan kök aylıktır. Bu yıl emekli olmadığınızda kök aylığınızın düşecek olması bugün için sorun olmayabilir. Ama 12.500 TL olan alt sınır artırılmazsa ileride sadece kök aylığınıza bakılacak. Kaldı ki emekli aylığındaki alt sınır uygulaması, sistemde dengeleri bozduğu gerekçesiyle tartışılıyor.
Özetlemek gerekirse, düşük emekli aylığı alanlar açısından da yüzde 32’lik fark söz konusu olacak. Bu farktan korunmak, onlar için de önemli. Ancak, hükümetin üzerinde çalıştığı düzenlemenin sonuçlanmasını beklemek gerekir.
Bu konuda kanun değişikliğine gerek olmayıp yönetmelik ile de düzenleme yapılacağına dair iddialar gündeme geliyor. Kanun dışında bir düzenleme yapılması söz konusu olamaz. Kanunda var olan bir kural ancak yine kanunla değiştirilebilir. Yönetmelikle, tebliğle, genelgeyle değişiklik yapılması mümkün değil. Yasal düzenlemenin nasıl olacağını gördükten sonra bu yıl emeklilik dilekçesi verip vermemeye daha sağlıklı karar verebilirsiniz.
ANNE BABANIN İŞYERİNDE 18 YAŞ ÖNCESİ SİGORTA GEÇERSİZ SAYILIR MI?
20.08.1978 doğumluyum. 15.07.1997 tarihinde babamın işyerinden 10 günlük ilk sigorta girişim var. Daha sonra 2004 yılında da babamın işyerinde sigortalı çalıştım. Emekliliğimde bu konuda problem olur mu? Sigortam geçersiz sayılır mı? (İsmail Y.)
İlk sigorta girişiniz 15 Temmuz yerine 20 Ağustos’ta, yani 36 gün sonra olsaydı hiçbir sorun olmazdı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 18 yaşın altında anne babaya ait işyerinde sigortalı çalışmış kişiler için zamanında düzenlenmiş ve hakim tarafından onaylanmış iş sözleşmesi yoksa sigortalarını geçersiz sayıyor.
Bununla birlikte, Yargıtay 10. Hukuk Dairesi bu konuda geçen yıl emsal bir karar verdi. (Esas No: 2023/1400, Karar No: 2023/1658). Yargıtay, SGK’nın işlemini iptal eden mahkeme kararını onayarak vatandaşın babasının işyerinde 18 yaşından önceki sigortasını geçerli saydı.
Ancak, yargı kararları sadece davayı açan kişileri bağlıyor. SGK, emekli olacağınız tarihe kadar uygulamayı değiştirmezse büyük olasılıkla ilk sigorta girişinizi geçersiz sayacak. Yargıtay’ın bu kararını rehber kabul ederek SGK’nın işleminin iptali için dava açmanız gerekir. Davayı kazandığınızda, geç de olsa emekli aylığınızı ilk başvuru tarihinden geçerli olarak faiziyle alırsınız.
18 YAŞ ÖNCESİ PRİM GÜNLERİ EMEKLİ AYLIĞINDA DİKKATE ALINIR MI?
Doğum tarihim 10.03.1976. Sigortalı çalışmaya 1.9.1993 tarihinde başladım. O tarihte 17 yaşındaydım ve 192 prim günüm var. Benim bu prim günleri şu an e-devlet üzerindeki emeklilik hesaplamasında dahil edilerek hesaplanıyor. Acaba aylık bağlama esnasında 17 yaş altı 192 gün primi görmezden gelebilirler mi? (Abdülkerim Ç.)
SSK statüsünde çalışanlar için 18 yaş öncesindeki sigorta girişi emeklilik koşullarının belirlenmesinde dikkate alınır. O tarihte çalışanlar için geçerli olan koşullarla emekli olmayı sağlar.
Emekli aylığının hesaplanmasında, 18 yaş öncesindeki prim günlerinin tamamı dikkate alınır. 18 yaş öncesi sadece “sigortalılık süresi” bakımından dikkate alınmaz.
2000 öncesinde SSK statüsünde çalışmaya başlayanlar için emeklilikte 3 koşul var. Bunlar yaş, prim günü ve sigortalılık süresi. EYT düzenlemesiyle yaş koşulu kaldırıldı. Prim günü 5000 ile 5975 gün arasında değişiyor. Sigortalılık süresi ise kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl olarak uygulanmıyor. İşte 18 yaş öncesi çalışmalar sadece kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıl olan sigortalılık süresinin hesabında dikkate alınmaz. İlk defa çalışmaya 18 yaş öncesinde başlamış olan herkesin sigortalılık süresi 18 yaşını tamamladığı tarihte başlamış kabul edilir. Sizin sigortalılık süreniz 10 Mart 1994 tarihinde başlamış sayılır.
