3. madde tartışması

İLK TARTIŞMA 4 MADDE

HÜDA PAR Genel Başkanı Zekeriya Yapıcıoğlu, 12 Eylül’de katıldığı televizyon programında, yeni anayasa tartışmalarını değerlendirirken, Anayasa’da değiştirilemez maddelerin olmaması gerektiğini savunarak, “Değiştirilemez maddelerin olması hukuk tekniği açısından da siyaseten de doğru değil. Bu gelecek nesillerin iradesine ipotek koymadır” görüşünü dile getirmiş, bu yeni anayasa ile ilgili ilk tartışmanın fitilini ateşlemişti. Bu açıklamaya muhalefetten sert tepkiler gelirken Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve AK Parti’nin yetkili isimlerince anayasanın 4 maddesiyle ilgili sorunlarının olmadığına yönelik açıklamalar art arda gelmişti.

BU KEZ 3. MADDE

Bu tartışmanın üzerinden bir ay geçmişken bu kez TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un sözleri yeni tartışma konusu oldu. Kurtulmuş, 10 Eylül’deki Gazi Üniversitesi akademik yılı açılışındaki konuşmasında devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü” tabirinin de değişmesi gerektiğini söyleyerek, “Devletin ülkesi olmaz. Devletin milleti olmaz. Bu metin, ‘Milletin devleti ve ülkelisiyle bölünmez bütünlüğü’ şeklinde ifade edilmelidir. Bu seçkinci, devletçi anlayışın da yeni anayasada milletin gücü üzerine yükselen bir devlet anlayışıyla yeniden ele alınmasının önemli olduğunu düşünüyorum” ifadelerini kullanmıştı.

Kurtulmuş’un bu sözleri hafta sonu sosyal medyada gündem olurken siyasiler, sanatçılar ve toplumun farklı kesimlerinden eleştiriler peş peşe geldi. Eleştiri getiren isimler arasında Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum da yer aldı.

MUHALEFET NE DİYOR?

CHP Genel Başkanı Özgür Özel: Meclis Başkanı Numan Kurtulmuş dedi ki ‘Devletin milletiyle ve ülkesiyle bir bölünmez bütün olduğu ifadesi yanlış.’ Kardeşim hiç oynamaya gerek yok. Elini uzatanın eli kırılsın Anayasa’nın ilk 4 maddesine. Orayı okuyunca şunu anlıyorsun. Türkiye Cumhuriyeti devletiyle milletiyle ülkesiyle bölünmez bir bütündür. Hesapta entelektüel tartışma açıyor. Devlet mi milletiyle bütünmüş, millet mi devletiyle? Vallahi biz Türkiye Cumhuriyeti’nin vatandaşlarıyız. Biz hep beraber bir ve beraberiz. Orada yazandan anladığımız şudur. ‘Devletimizle milletimizle ülkemizle birlikte bir bütünüz. Bayrağımız belli, başkentimiz belli, kurucumuz belli. Bunlarla sorunu olanlar da belli. İlk 4 maddeye elini uzatanın da elini kıracağız.

İYİ Parti Genel Başkanı Müsavat Dervişoğlu: “Bunların içinden çıktığı siyasi geleneğin; devlet, millet ve vatan tanımı yoktur. Düşmanı oldukları ve yıllarca yönetmelerine rağmen bir türlü barışamadıkları Türkiye Cumhuriyeti Devletinin tüm değerlerine ve kurumlarına hasımdırlar. Anayasa üzerinden başlatmak istedikleri tartışmalarla hem kendilerine hareket alanı yaratacaklar hem de devlet ve millet düşmanlarına cüret ve cesaret verip, siyaseten bundan beslenecekler. Bu oyuna düşmeyeceğiz! ‘Türkiye Devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.’ Nokta!’

Eski CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu: “Hiç kimse bu topraklardaki Atatürkçü, Kuvvâcı ve Sevr’i parçalayıp atan kuvveti hafife almasın! Hilafet sevdalısı küçük bir grubun saraydan aldığı destekle, meydanlarda yaptıkları çağrı bizi rahatsız etmektedir. Karun olmuşlara meftun olanlar ve onların cahil cesaretleri de bizi rahatsız etmektedir. ‘Değiştirilmesi teklif dahi edilemez!” olan anayasanın maddesini tartışmaya açmak bölücülüktür. Sizin derdiniz anayasa falan değil. Derdiniz; ‘Bölünmez bütünlüğümüzdür.’ Derdiniz; ‘’Bayrağımız ve Bağımsızlığımızdır.’ Bu ülkede değişecek tek bir şey vardır o da: ’Saray ve şürekasıdır.’ Değiştirmek mi istiyorsunuz? Hodri Meydan!”

Eski İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener: “‘Türkiye Cumhuriyeti Devleti ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.’ Çünkü Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin gücü, aziz Türk milletinin iradesiyle bir bütündür. Çünkü Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin varlığı, şehitlerimizin canıyla, kanıyla çizilen Misak-ı Millî sınırlarıyla bir bütündür. İşte bu sebeple de; ne topraklarımızı ne o topraklar uğruna ortaya konan iradeyi ne de o iradenin en nihai tezahürü olan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni, “kelime” aralarında yeni anlamlar arayarak tartışmaya açmanın hiç kimseye bir faydası yoktur. Satır aralarında aranmaya çalışanlar; sadece şanlı tarihimize değil, milletimizin iradesine karşı da büyük bir sorumsuzluktur.”

Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ: “Alıştıra alıştıra bölecekler anlaşılan. Numan Kurtulmuş kelime oyunu yapıyor. Oysa doğrusu ‘Türkiye devleti ülkesi ve milleti ile bölünmez bütünlüğüdür.’ Devlet, yüksek otorite, millet ve ülkeden oluşur. Bütün devletler hukuku kitaplarında böyle anlatılır. Onun için yazanlar doğru yazmış. Tabii amaç ilk 3 maddede masum değişiklikler önerip sonra içeriğini tamamen yok etmek. Bu devlet yıkılırsa hepimiz altında kalırız. Fakat en çok yöneten ve yıkanlar kalır.”

Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce: “Hüda-Par 4. madde değişsin diyor, Numan Kurtulmuş 3. madde değişsin diyor. Yarın bir başkası da çıkıp 1. ve 2. maddeler değişsin diyecek. Çünkü bunlar Türk’e düşmanlar, Atatürk’e düşmanlar, Bayrağımıza, Marşımıza, birliğimize ve beraberliğimize düşmanlar. Bilinsin ki bizler buradayız ve Anayasa’nın kalbine saplamak istediğiniz hançerlere asla izin vermeyeceğiz!”

KÜLLİYE VE KABİNEDEN YORUM

Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve Cumhurbaşkanlığı Hukuk Politikaları Kurulu Başkanvekili Mehmet Uçum: “Unutulmamalıdır ki Milli Devletine sahip ve hakim olan bir Milletin, Milli Devletinin, Ülkesi ve Milletiyle bütünlüğünün korunması ve yüceltilmesi o milletin milli ülküsü/mefküresi ve Milli Devletin de amacıdır. Bu da ancak Devletin Bütünlüğü ilkesiyle ifade edilebilir. Bu bakımdan, Türkiye (Cumhuriyeti) Devletinin “ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü” hükmü hem semantik olarak hem de anayasal teori açısından çok doğru bir ifadedir. Tartışmaya açılması hem yersizdir hem de sorunludur. O nedenle ilk dört maddenin diğer esasları gibi bu konu da tartışma dışıdır.”

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç: Meclis Başkanımız bir açıklama yaptı. Anayasanın ilk 4 maddesi ile ilgili bir tartışmamız olamaz. Sayın Başkan da bunu ifade etti. Kastının bu olmadığını söyledi. İlk 4 madde tartışılmadan usulde anlaşılarak yeni anayasa çabası var. Bu çabayı baltalamak isteyenler Meclis Başkanımızın bahsetmediği şeyleri başka yerlere çekiyor. Anayasanın ilk 4 maddesiyle ilgili kesinlikle bir tartışma söz konusu olamaz. Yeni anayasa çalışmalarını, bu şekildeki tartışmalara boğmamak lazım.

KURTULMUŞ NE YANIT VERDİ?

TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş, Cenevre’de düzenlenen İslam İşbirliği Teşkilatı Parlamento Birliği (İSİPAB) İstişare Toplantısı’nın ardından gazetecilerin sorusu üzerine şunları söyledi: “Bu konuda çok titiz olmamız gereken süreçteyiz. İlk 4 madde hakkında tartışmanın başlatılması sürece zarar veren ve vakit kaybettiren gelişme olur. Gazi Üniversitesi’ndeki konuşmamda sanki 3. Madde ile ilgili bir konu gündeme geliyormuş gibi algı oluşturulması en hafif tabiriyle bir algı yönetimidir. 3. Madde ile ilgili bir şey geçmedi konuşmamda. Usul esasa mukaddemdir. Hangi maddeleri yazacağınızdan ziyade anayasanın nasıl yapılacağı ve bu süreçte anayasanın yapımına diline ilişkin konuları konuştum. 3. Madde ile ilgili bir tartışma varmış gibi göstermek en hafif tabiriyle haksızlıktır, yanlıştır ve bir algı operasyonudur.”