20 milyona yakın kayıtlı seçmenin bulunduğu Özbekistan‘da yeni anayasanın kabulünün ardından ilk genel seçim yapılıyor.
Seçmenler Yasama Meclisi ile il ve ilçe belediye meclisleri üyelerini belirlemek için yerel saatle 08.00’den 20.00’ye kadar oy kullanacak.
İlk defa çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil sistemine göre yapılan bu seçimlerde Milli Yükseliş Demokrat Partisi, Halk Demokrat Partisi, Liberal Demokrat Partisi, “Adalet” Sosyal Demokrat Partisi ve Ekoloji Partisinden toplam 875 aday 150 sandalye için yarışıyor.
Seçimde, 75 milletvekilliği için 500 aday yarışıyor.
75 bölgeden çoğunlukçu seçim sistemine göre belirlenecek 75 milletvekilliği için ise 375 aday mücadele ediyor.
20 milyona yakın kayıtlı seçmen, 10 bin 717 sandıkta oyunu kullanabilecek. Yurt dışındaki Özbek vatandaşlar için aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 39 yabancı ülkedeki Özbekistan’ın diplomatik temsilciliklerinde 56 sandık kuruldu.
Seçimi 50’den fazla ülke ile aralarında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Dünya Seçim Organları Birliği (DSOB), Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve Türk Devletleri Teşkilatının da bulunduğu kuruluşlardan 1000’e yakın uluslararası gözlemci izleyecek.
Kesin olmayan resmi sonuçlar yarın açıklanacak.
EN ÇOK OY ALAN PARTİ BAŞBAKAN ADAYINI BELİRLEYECEK
Başkanlık sistemiyle yönetilen Özbekistan’da parlamento, Yasama Meclisi ve Senatodan oluşuyor. Ülke parlamentosunun alt kanadı olan ve daimi çalışan Yasama Meclisi 150 milletvekilinden, üst kanadı olan ve üç ayda bir toplanan Senato ise 65 üyeden ibaret.
İl meclislerine seçilenler, gelecek ay yapılacak toplantılarında, bölgelerini Senatoda temsil edecek senatörleri seçecek. Senatoda, ülke genelindeki 14 bölgenin her biri dörder senatör ile temsil edilecek, dokuz senatör ise cumhurbaşkanı tarafından atanacak.
Yeni uygulamaya göre milletvekili adayı listesine, parti üyesi olmayanlar da dahil edilebilecek.
Seçimlerde en çok oy alan parti, başbakan adayını belirleyerek onaylanması için devlet başkanına takdim etme hakkını elde edecek.
NİSPİ TEMSİL SİSTEMİ
Ülkede ilk defa bu seçimlerde yürürlüğe giren seçim yasasına göre, Yasama Meclisi seçimleri çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil sistemine göre yapılıyor.
Özbekistan’da bugüne kadar seçim bölgesinde oyların çoğunluğunu alan adayların seçilmiş sayıldığı çoğunlukçu seçim sistemi uygulanırken tüm adayların ülkedeki siyasi partileri de temsil etmesi gerekiyordu.
Yasama Meclisince 31 Ekim 2023’te kabul edilen “çoğunlukçu ve orantılı nispi temsil” sistemine geçiş yasası, 24 Kasım 2023’te Senato tarafından onaylanmasının ardından, Aralık 2023’te Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev tarafından imzalanarak yürürlüğe girmişti.
Özbekistan’da Aralık 2019’da yapılan son parlamento seçimlerinde, 150 sandalyeli Yasama Meclisi’nde Liberal Demokrat Partisi 53, Milli Yükseliş Demokrat Partisi 36, “Adalet” Sosyal Demokrat Partisi 24, Halk Demokrat Partisi 22 ve Özbekistan Ekoloji Partisi de 15 sandalyeyi elde etmişti.
