İsrail’in geçen hafta İran’a düzenlediği hava saldırıları, ABD basınının paylaştığı uydu görüntülerinin analizine göre Tahran’ın misilleme yapma kabiliyetini sınırladı.
İran-Irak savaşından bu yana ilk kez yabancı savaş uçaklarının Tahran semalarında görüldüğü İsrail saldırıları, İran’ın son dönemde yaşadığı bir dizi dolaylı saldırının son halkası. İran’ın desteklediği Hizbullah grubunun komuta kademesinin İsrail tarafından büyük ölçüde ortadan kaldırılması ve Hamas’ın son 6 ayda iki liderinin de öldürülmesi, İsrail ve İran arasında doğrudan bir çatışma ortamı yarattı.
Uydu görüntüleri, Tahran’ın doğu sınırındaki Parchin ve Khojir’de ve İran’ın başkentinin yaklaşık 250 km doğusundaki Shahrud’da bulunan ve İran’ın balistik füze programının bir parçası olduğuna inanılan bir İslami Devrim Muhafızları tesisinde hasar gözlemlendi.
Saldırıların ertesi sabahı çekilen uydu görüntüleri Parchin ve Khojir’de en az beş yapının hasar gördüğünü gösteriyor.
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Fabian Hinz’e göre Parchin’deki kompleks, İran’ın en gelişmiş füzelerine güç sağlamak için kullandığı katı yakıtlı motorları üretmek için özel karıştırıcılara sahip. Hinz bu tesislerin vurulmasının çok önemli bir darboğaz yaratacağını söylüyor:
“Eğer motorları üretemezseniz, füzeleri de üretemezsiniz. İran şu anda stoklarını yenilemesi ve daha fazla füze alışverişi için hazırlanması gereken bir konumda. Bu saldırı bunu daha da zorlaştırıyor.”
Uydu görüntüleri ayrıca Şahrud’da Devrim Muhafızları tarafından işletilen en az bir binanın hasar gördüğünü gösteriyor. ABD’li analistler bu binanın İran’ın henüz geliştirmediği kıtalararası balistik füzelerin üretimi için kullanılma potansiyeline sahip olduğunu öne sürüyor.
Her ikisi de Irak sınırına 80 km mesafede bulunan İlam ve Ahvaz yakınlarındaki radar tesislerinin uydu görüntülerine göre İran hava savunmasındaki hasar ülkenin batısında görülebiliyor. Analistlere göre Ilam’daki bu tesis, bir saldırıya karşı erken uyarı sağlamak ve önlemek üzere tasarlanmış uzun menzilli radar sistemleriyle donatılmış bir S-300 hava savunma sistemine ev sahipliği yapıyor.
İran hava savunması çok katmanlı olarak çalışıyor. İran-Rusya ilişkileri konusunda uzman ve Carnegie Endowment’ta araştırmacı olan Nicole Grajewski’ye göre bazı sistemler yerli üretim ancak Rusya’dan alınan S-300 sistemleri en etkili olanları ve İran’ın nükleer tesisler ve enerji altyapısı da dahil olmak üzere en hassas bölgelerini koruyor. Grajewski, İran’ın yaklaşık on yıldır Moskova’dan almak için çalıştığı S-300’leri ülkenin hava savunmasının “baş tacı” olarak tanımlıyor.
Analistler, İsrail’in yeni saldırılarını tetikleyebilecek herhangi bir şey yapmadan önce hava savunmasını onarmak isteyeceğini belirtiyor.
İran’daki senaryolar
İsrail saldırısına İran’ın vereceği olası yanıtlar konusunda çeşitli alternatifler üzerinde duruluyor.
Bazı kaynaklar İran’ın hemen karşılık vermeyebileceğini öne sürüyor. Saldırıların Tahran ve çevresinde yoğunlaştığı göz önüne alındığında, İran’ın harekete geçmesi için üzerinde bir iç baskı olduğu yorumları yapılıyor. Ancak ABD seçimlerine sadece çok az kala, bazı analistler hemen verilecek bir yanıtın Trump’ın işine yarayabileceği uyarısında bulunuyor.
Bir diğer opsiyon ise, İran seçeneklerini değerlendirmeye devam ederken Lübnan’a odaklanabilir. Dahası, Gazze’deki ve Lübnan’daki yıkım durdurulabilirse İran’ın güçlü bir askeri yanıt vermekten kaçınabileceği öne sürülüyor.
Öte yandan bazı analistler İsrail’in saldırılarına kararlı bir şekilde karşılık vermenin zamanının geldiğine inanıyor. Bu bağlamda uluslararası ilişkiler uzmanı Foad Izadi, İran’ın İsrail’e yönelik üçüncü bir saldırısının çok muhtemel olduğunu, zira ‘İran’a saldırma fikrinin normalleştirilmemesi gerektiğini’ ileri sürüyor.
İzadi’ye göre askeri pasiflik sadece İsrail’i cesaretlendirir.
