İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlık konuları arasında ücretler, fazla mesai ücretleri, dini veya milli bayramda çalışanların ücretleri, kullanılmayan yıllık izin ücretleri, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, haksız fesih tazminatı gibi alacaklar yer almaktadır.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
Ücretler ve fazla mesai, bayram ve hafta tatili parası ile ikramiye gibi ücret sayılan ödemelerde zaman aşımı süresi öteden beri beş yıl olarak uygulandı. Ancak, diğer işçi alacaklarının bazılarında beş yıl, bazılarında on yıl zaman aşımı süresi uygulandı.
Kullanılmayan yıllık izin ücretlerinde 2012 yılı öncesinde beş yıl olan zamanaşımı süresi Türk Borçlar Kanununun yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2012 tarihinde on yıla çıkartıldı. 12 Ekim 2017 tarihinde yürürlüğe giren kanunla ise tekrar beş yıla indirildi.
Kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı, haksız fesih tazminatı gibi alacaklarda zamanaşımı konusunda İş Kanunu’nda geçmişte hüküm bulunmuyordu. Bu alacaklarda Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre on yıllık zamanaşımı uygulanıyordu. Ancak, 25 Ekim 2017 tarihinde yürürlüğe giren kanunla işçilerin tazminat alacaklarındaki zamanaşımı süresi beş yıla indirildi. Bu tarihten itibaren tüm işçi alacaklarında zamanaşımı süresi beş yıl olarak eşitlendi.
GEÇİŞ SÜRECİ 25 EKİM 2022’DE SONA ERDİ
İşçi alacaklarında zaman aşımı sürelerinin beş yıl olarak eşitlendiği 25 Ekim 2017 tarihinden önce sona ermiş sözleşmeler için geçiş süreci öngörüldü. Buna göre, söz konusu tarihten önce sona ermiş sözleşmelerden kaynaklı yıllık izin ücreti ile her türlü tazminat alacaklarında zaman aşımı süresinin on yıl olarak uygulanması, ancak, 25 Ekim 2017 tarihinden sonraki sürelerin beş yılı aşmaması öngörüldü.
Örneğin, 11 Ekim 2016 tarihinde sona eren sözleşmeden doğan yıllık izin ücreti ve kıdem tazminatı alacakları için zamanaşımı süresi, kanun değişmemiş olsaydı normalde 11 Ekim 2026 tarihinde dolacaktı. Fakat kanun değişikliği için öngörülen geçiş hükmü gereği söz konusu sözleşmeden doğan alacaklarda zaman aşımı süresi 25 Ekim 2022 tarihinde sona erdi.
ZAMAN AŞIMI SÜRELERİ TÜM İŞ KANUNLARINDA AYNI MI?
İş Kanunu’na 25 Ekim 2017 tarihinde eklenen madde uyarınca, iş sözleşmesinden kaynaklanmak kaydıyla hangi kanuna tabi olursa olsun, yıllık izin ücreti ve kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, kötü niyet tazminatı ve eşit davranma ilkesine aykırılık tazminatında zaman aşımı süresi beş yıl olarak belirlendi. Bu düzenleme gereği, beş yıllık zaman aşımı süresi İş Kanununun yanı sıra Türk Borçlar Kanunu, Basın İş Kanunu ve Deniz İş Kanunu kapsamındaki söz konusu alacaklar için de geçerlidir.
ZAMANAŞIMI SÜRESİ ALACAĞIN DOĞDUĞU TARİHTE BAŞLAR
Ücret alacaklarında zamanaşımı süresi sözleşmenin sona erdiği tarihte değil, her bir alacağın doğduğu tarihte başlar. Örneğin, 2024 yılında Kurban Bayramında birinci ve ikinci gün çalışan ve bu çalışma karşılığı ücretini almamış işçinin sözleşmesi 1 Şubat 2024 tarihinde sona ermişse, söz konusu ücret alacağı için zaman aşımı süresi bayramın ikinci günü olan 17 Haziran 2024 tarihinde başlar ve 17 Haziran 2029 tarihinde sona erer. Bu işçinin 2019 ocak ayında bir hafta fazla çalışmasından dolayı ödenmemiş fazla çalışma ücreti varsa bununla ilgili zamanaşımı süresi 2024 ocak ayında dolmuştur.
Aynı işçinin kullanmadığı yıllık izin ücreti, ihbar tazminatı, kıdem tazminatı gibi alacakları için zamanaşımı süresi ise iş akdinin feshedildiği 1 Şubat 2024 tarihinde başlar ve 1 Şubat 2029 tarihinde sona erer.
ZAMAN AŞIMI SÜRESİ DOLDUKTAN SONRA İŞÇİ TALEPTE BULUNABİLİR Mİ?
Zaman aşımı dolduktan sonra işçi tarafından dava açılmasının önünde bir engel bulunmuyor. Yargıtay’a göre (9. H.D. Esas No: 2016 / 21854, Karar no: 2020 / 7673) mahkeme zaman aşımı süresi dolduğu gerekçesiyle kendiliğinden işçinin talebini reddedemez. İşçinin talebini zaman aşımı süresi dolduğu gerekçesiyle reddetmesi için işverenin zaman aşımının def’i talebinde bulunması, yani zaman aşımı süresinin dolduğunu iddia etmesi gerekir.
