Uyku âdeta yemek yemek, su içmek ya da nefes almak gibi sağlıklı bir yaşam için olmazsa olmaz ihtiyaçlarımızdandır. Peki uykusuzluk sorunun kaynağı ve belirtileri nelerdir? İşte detaylar…
UYKUSUZLUK (INSOMNİA) NEDİR?
İnsomnia, sık sık uyanma, uyandıktan sonra veya çok erken uyanıp uykuya dönememe nedeniyle uykuya dalma veya uykuyu sürdürmede zorluk yaşanan uyku bozukluğudur. İnsomnia sorunu kısa süreli (akut) olabildiği gibi, kişiyi kronik bir şekilde de etkileyebilir.
Uykusuzluk yakınması süresine göre 3 kısma ayrılır; uykusuzluk yakınması bir haftadan uzun sürmediyse akut ya da geçici, bu süre bir hafta ile üç ay arasındaysa subakut, uykusuzluk yakınması üç aydan fazla ise kronik insomniadan bahsedilir.
SAĞLIKLI UYKU SÜRELERİ
Sağlıklı uykunun süresi kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Sabah uyandığımızda kendimizi dinç, dinlenmiş, uykumuzu almış hissettiğimiz uyku süresi bizim için ideal uyku süresidir. Bu, bazı kişilerde 6 saatken bazı kişilerde ise 8.5 saattir. Ama bu sürenin 10 saatin üstünde olması veya uyanıldığında kendini uykusunu alamamış hissetme durumunda bir uyku hastalığı olma olasılığı yüksektir ve tıbbi yardım almak gerekir.
UYKUSUZLUK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Uykusuzluk, kişiden kişiye göre farklı belirtiler göstermektedir ancak uykusuzluğun genelde pek çok kişide görülen bazı spesifik belirtileri de vardır.
– Geceleri uyumakta zorluk çekme
– Uyku süresince sık sık uyanma
– Normal uyanma saatinden çok daha erken uyanma
– Gece uyanıldığında tekrar uykuya dalamama
– Uyanıldığında kendini yorgun hissetme
– Gün içerisinde sık sık uyku gelmesi
– Uykusuzluğa bağlı olarak normalde yapılmayacak hataları veya kazaları yapma
– Yapılan işe veya herhangi bir aktiviteye konsantre olmakta zorluk çekme
– Yorgunluk
– Sinirli bir ruh hali
– Unutkanlık
– Anksiyete
UYKUSUZLUĞUN NEDENLERİ NELERDİR?
Uykusuzluk, pek çok neden dolayısıyla oraya çıkabilen bir sorundur. Uykusuzluğun en sık rastlanan nedenlerinden biri duygusal ve psikolojik sorunlardır. Kişinin mutsuz ve üzgün olması, depresyona girmesi, travma sonrası stres bozukluğu yaşaması uykusuzluk problemine neden olan etkenlerdir. Duygusal ve psikolojik rahatsızlıkların yanı sıra fiziksel olarak çekilen acılar ve rahatsızlıklarda uykusuzluğa neden olmaktadır.
Uykusuzluğun diğer nedenleri ise şöyledir;
– Stres, kaygı gibi duygular
– Gürültü, ışık, soğuk, sıcak gibi çevresel faktörler
– Tiroid hastalığı
– Fazla miktarda kafein tüketimi
– Fazla miktarda alkol ve sigara tüketimi
– İlaç kullanımı
– Aşırı miktarda yemek yenilmesi
– Gece uyumayarak gün içerisinde uyumak
UYKUSUZLUK TANISI NASIL KONUR?
Uykusuzluk tanısı için öncelikle hastanın şikayetleri ve yaşadığı belirtiler ele alınır. Bu araştırmaların ardından tıbbi bir hastalğın varlığının incelenmesi adına kan testi yapılabilir. Eğer hala insomnia tanısı konulamadıysa kişi uyku merkezinde (polisomnografi) 1 gece tutularak çeşitli vücut aktiviteleri takip edilip kaydedilir. Buna beyin dalgaları, nefes alışverişine bakılması, kalp atışı, göz hareketleri ve vücut hareketleri dahildir.
UYKU BOZUKLUĞU TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Tipine göre kişinin uyku alışkanlıkları değerlendirilir. Var ise uyku hijyen bozukluğu düzeltilir. Aynı zamanda gerekli medikal tedavi ile ve uykuda solunum bozukluğu olan hastalarda solunum cihazları ile tedavi mümkündür.
UYKU HİJYENİ NEDİR?
Daha iyi ve sağlıklı bir uykunun sürdürülebilmesi adına en kolay yollardan biri uyku hijyenidir. Uyku hijyeni şu şekilde sağlanabilir:
– Her akşam aynı saatte yatılması.
– Her sabah aynı saatte kalkılması.
– Sabah uyanınca yataktan çıkılması.
– Gün içinde normal bir fiziksel ve zihinsel aktivitede bulunulması.
– Uyku gelince yatağa gidilmesi.
– Uykuya dalamayınca yataktan çıkılması.
– Yatak odasının ses ve ışık yönünden izolasyonunun yapılması.
– Kahve, çay, alkol, sigara gibi faktörlerin düzenlenmesi.
– Gündüz uyunacak ise 12.00 ile 14.00 arasında en fazla 45 dakika olacak şekilde şekerleme yapılması.
UYKU İLACI
Özellikle uykusuzluk ya da insomni hastalığının erken dönemlerinde ilaç kullanılması gerekir. Bu, uykusuzluğun pekişmesini ve devamlı hale gelmesini engeller. Bazen de diğer tedavi yöntemleri ile birlikte ilaç kullanmak gerekebilir. Ancak unutulmaması gereken nokta uykusuzluk için verilen ilaçların mutlaka hekim kontrolünde, hekimin önerdiği doz ve sürede kullanılması gerektiğidir.
UYKU İLACI BAĞIMLILIK YAPAR MI?
Uykusuzluk için çok çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Bunların sadece bir kısmının alışkanlık yapma potansiyeli vardır. Bu ilaçlar da hekimin önerdiği doz ve sürede kullanılır ise alışkanlık ve bağımlılık yapma riski yoktur.
