Asgari Ücret Tespit Komisyonu 2025 yılında uygulanacak asgari ücreti belirlemek üzere aralık ayının ilk haftasında toplanacak. Asgari ücrette bu yıl “Zam oranı gerçekleşen enflasyona göre mi hedef enflasyona göre mi olmalı?” tartışması yaşanıyor. Ekonomi yönetimi hedef enflasyonun dikkate alınması gerektiğini savunuyor. Ekonomistlerin büyük çoğunluğu ise ücretle çalışanlar aleyhine bozulan gelir dağılımı dengesinin düzeltilebilmesi için asgari ücret zammının gerçekleşen enflasyona göre yapılması gerektiğini ileri sürüyor. Ekonomistlerin en önemli argümanlarından birini hedef enflasyon tahmininin sabit olmayıp yıl içinde birkaç kez artırılması oluşturuyor. 2024 yılı enflasyon tahmini geçen yıl eylül ayında Orta Vadeli Program’da yüzde 33 ile başladı. Merkez Bankası önce yüzde 36, sonra yüzde 38 ve geçen ay da yüzde 44 olarak revize etti. Gerçekleşmenin bu oranı da aşacağı tahminleri yapılıyor.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
ERDOĞAN “GERÇEKLEŞEN ENFLASYONA GÖRE ZAM MI” DEDİ?
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Brezilya dönüşü yaptığı açıklamalar, bazı kesimlerde asgari ücret zammının gerçekleşen enflasyona göre yapılacağı şeklinde yorumlandı. Erdoğan açıklamasında, “Asgari ücretlilere geçen yıl yüzde 107,5 zam verdik. Geçen sene enflasyon yüzde 65’ti. Bu sene biz yüzde 49 zam verdik. Ekim ayı itibarıyla enflasyon yüzde 49’un altında. Yani yılı da merkez Bankamızın tahminlerine göre yüzde 44 civarında bir rakamla tamamlayacağız. Biz ne emeklimizi ne memurumuzu ne asgari ücretlimizi, toplumun hiçbir kesimini enflasyona ezdirmeyeceğiz” dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasından, asgari ücret zammının gerçekleşen enflasyona göre yapılacağı yorumunu yapmak doğru değil. Erdoğan, 2023 yılının tamamında asgari ücrete yüzde 107,5 zam yapılırken 2023 yılında enflasyonun yüzde 65’te kaldığını, 2024 yılının başında asgari ücrete yüzde 49 zam yapılırken enflasyonun 2024 yılı sonunda yüzde 44’te kalacağını, dolayısıyla gerçekleşen enflasyondan daha fazla ücret artışının peşin peşin yapıldığını ifade ediyor. Erdoğan’ın sözlerinden benim çıkardığım anlam, asgari ücret zammında gerçekleşen enflasyonun dikkate alınmayacağı yönündedir.
2025 yılı enflasyon tahmini eylül ayında açıklanan Orta Vadeli Program’da yüzde 17,5 iken Merkez Bankası son enflasyon raporunda yüzde 21 olarak değiştirdi. OVP’deki enflasyon tahmininin de Merkez Bankası ile birlikte tespit edildiğini dikkate alırsak Merkez Bankası daha 2025 yılına girmeden tahminini revize etti.
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan daha önce yüzde 25 asgari ücret zammının Merkez Bankası’nın enflasyonla mücadele politikası ile uyumlu olacağı mesajını verdi. Ekonomi yönetimi de birçok hesabını yüzde 25 zamma göre yaptı. Ancak, aralık ayında toplanacak Asgari Ücret Tespit Komisyonu’ndaki pazarlıklar ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın vereceği son karar asgari ücret zammını belirleyecek.
BORÇLANMA MALİYETLERİ EN AZ YÜZDE 30 ARTAR
Asgari ücretin artmasıyla birlikte Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılan askerlik borçlanması, doğum borçlanması ve yurt dışı borçlanması başta olmak üzere her türlü hizmet borçlanmalarının maliyeti de artacak. Net asgari ücret, zammın yüzde 30 olması halinde 22.103 TL, zammın yüzde 35 olması halinde 22.953 TL, zammın yüzde 45 olması halinde ise 24.653 TL’ye yükselecek.
Ağırlıklı görüş, asgari ücret zammının en az yüzde 30 veya daha üzerinde olacağı yönünde.
ASGARİ ÜCRET ZAMMI ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMASINI NASIL ETKİLER?
Askerlik, doğum ve yurt dışı borçlanması primleri asgari ücret üzerinden belirleniyor. Askerlik ve doğum borçlanmasında bir günlük en düşük prim tutarı günlük asgari ücretin yüzde 32’si, yurt dışı borçlanmasında ise yüzde 45’i oranında bulunuyor. Tavan prim tutarı ise asgari ücretin 7,5 katı üzerinden hesaplanıyor. Ancak, genellikle borçlanmalar en düşük prim tutarı üzerinden yapılıyor.
Bir günlük askerlik ve doğum borçlanması için 2024 yılında 213,36 TL, bir günlük yurt dışı borçlanması için de 300,4 TL prim ödeniyor. Asgari ücrete yüzde 30 oranında zam gelmesi durumunda bir günlük askerlik ve doğum borçlanması primi 277,37 TL’ye, bir günlük yurt dışı borçlanması primi de 390,50 TL’ye yükselecek.
Bu durumda 18 aylık (540) askerlik borçlanmasının maliyeti 115.214 TL’den 149.779 TL’ye yükselecek. Askerlik borçlanmasının maliyeti 34.565 TL artacak.
Kadınlar her bir çocukta 2 yıla kadar olmak üzere 3 çocuk için 6 yıla kadar doğum borçlanması yapabiliyor. Bir çocuk için yapılan doğum borçlanmasının maliyeti 153.619 TL’den 199.705 TL’ye, üç çocuk için doğum borçlanmasının maliyeti ise 460.857 TL’den 599.114 TL’ye çıkacak. Doğum borçlanması maliyeti bir çocukta 46.086 TL, üç çocukta ise 138.258 TL artacak.
Gurbetçi ev kadınları genellikle 5400 gün yurt dışı borçlanması yapıyorlar. Yurt dışı borçlanması maliyeti asgari ücret zammıyla 1 milyon 497.798 TL’den 1 milyon 947.137 TL’ye çıkacak. Maliyet 449.339 TL artacak.
ZAMDAN ETKİLENMEMEK İÇİN BAŞVURU 31 ARALIK TARİHİNE KADAR YAPILABİLİR
Zamdan etkilenmemek için borçlanma başvurusunun 31 Aralık 2024 tarihine kadar yapılması yeterli bulunuyor. Ödemelerin 2025 yılına sarkması sorun teşkil etmiyor.
Askerlik ve doğum borçlanması başvurusu yapanlar, Sosyal Güvenlik Kurumu’nun ödenecek tutarı tebliğ etmesinden itibaren 30 gün içinde ödeme yapabiliyorlar. Yurt dışı borçlanmasında bu süre 3 ay olarak uygulanıyor.
